Шығыс Қазақстанның тау-кен өнеркәсібі жұмысшыларының денсаулығына локалды вибрацияның әсерін бағалау
Қаралымдар: 161 / PDF жүктеулері: 45
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-6771-2025-152-3-207-221Кілт сөздер:
Локалды вибрация, вибрациялық ауру, тау-кен өндірісі, кәсіби аурулар, жұмысшылардың денсаулығы, профилактикаАңдатпа
Бұл жұмыс Шығыс Қазақстан өңіріндегі тау-кен өндірісінде еңбек ететін кеншілердің денсаулығына локалды вибрацияның әсерін зерттеуге арналған. Тау-кен өнеркәсібі - өңір экономикасының жетекші салаларының бірі және халықты жұмыспен қамтудың маңызды көзі болып табылады. Вибрациялық ауру - вибрацияға ұшырайтын құрал-жабдықтармен үнемі жұмыс істейтін жұмысшылар арасында ең жиі кездесетін кәсіптік аурулардың бірі. Вибрация өндірістік шу, қолайсыз микроклимат және ауыр физикалық жүктеме сияқты басқа да зиянды факторлармен қатар жұмысшылардың денсаулығына теріс әсер етіп, вибрациялық патологияның дамуы мен өршуіне елеулі үлес қосады. Зерттеу барысында вибрация дозасы, әсер ету уақыты мен ағзаның физиологиялық жауабы арасындағы байланысты талдау үшін математикалық модельдеу әдістері қолданылды. Қауіпті өндірістік ортада еңбек жағдайларын жақсарту және кәсіби аурулар қаупін азайту мақсатында экологиялық сауықтыру шараларына ерекше көңіл бөлінді. Жұмысшыларды қорғаудың тиімді шараларын ұйымдастыруға арналған практикалық ұсыныстар ұсынылды, оның ішінде санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау, вибрациялық әсерді азайту, тұрақты профилактикалық медициналық тексерулер жүргізу және кәсіби медициналық қызмет жүйесін жетілдіру қамтылған. Зерттеу нәтижелері тау-кен өнеркәсібінде еңбек жағдайларын жақсартуға және кеншілердің денсаулығы мен ұзақ мерзімді еңбекке жарамдылығын сақтауға бағытталған жаңа стандарттар мен ұсынымдарды әзірлеуге және енгізуге пайдаланылуы мүмкін.
Downloads
Әдебиеттер тізімі
Alekseev, S.V., Janushanec, O.Ja. (2002). Jekologija cheloveka – sistemnyj vzgljad na process formirovanija zdorov'ja [Human ecology – a systemic view of the health formation process]. Vestnik RAMN [Bulletin of the Russian Academy of Medical Sciences], 3–6.
Amanbekov, U.A., Konurbaev, T.R., Ibraev, S.A. (2002). Aktual'nye problemy profpatologii v Respublike Kazahstan [Current issues in occupational pathology in the Republic of Kazakhstan]. In S'ezd profpat [Congress on Occupational Pathology], Moscow, 32.
Barnay, T. (2016). Health, work and working conditions: a review of the European economic literature. The European Journal of Health Economics 17(6), 693-709. https://doi.org/10.1007/s10198-015-0715-8
Bruno, R.M., Ghiadoni, L., Seravalle, G., Dell'Oro, R., Taddei, S., Grassi, G. (2012). Sympathetic regulation of vascular function in health and disease. Frontiers in physiology 3, 284. https://doi.org/10.3389/fphys.2012.00284
Coggon, D. (2022). Estimating population burdens of occupational disease. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health 48(2), 83–85. https://doi.org/10.5271/sjweh.4007
Farbtuh, T.A., Jeglite, M.Je., Matisane, L.V. (2002). Medicina truda Latvii [Occupational medicine in Latvia]. Medicina truda i promyshlennaja jekologija [Occupational Medicine and Industrial Ecology], (12), 16–20.
Farrell, M.C., Giza, R.J., Shibao, C.A. (2020). Race and sex differences in cardiovascular autonomic regulation. Clinical Autonomic Research 30(5), 371-379. https://doi.org/10.1007/s10286-020-00723-z
Grassi, G., Mark, A., Esler, M. (2015). The sympathetic nervous system alterations in human hypertension. Circulation research 116(6), 976-990. https://doi.org/10.1161/CIRCRESAHA.116.303604
Izmerov, N.F. (2003). Konceptual'nye podhody k sohraneniju i ukrepleniju zdorov'ja rabotajushhego naselenija Rossii [Conceptual approaches to preserving and strengthening the health of Russia’s working population]. Bjulleten' nauchnogo soveta “Mediko-jekologicheskie problemy rabotajushhih” [Bulletin of the Scientific Council "Medical and Environmental Problems of Workers"], (1), 4–15.
Lebedev, P.A., Golikov, V.P., Hramov, N.L. (2002). Gigienicheskie preimushhestva mehanizirovannogo sposoba ugledobychi v Kuzbasse [Hygienic advantages of the mechanized method of coal mining in Kuzbass]. Medicina truda i promyshlennaja jekologija [Occupational Medicine and Industrial Ecology], (10), 44–45.
Ljandres, L.R., Sboev, I V., Bespalova, S.A. (2000). Retrospektivnyj analiz professional'noj zabolevaemosti sredi trudjashhihsja AP «shahta im. A. F. Zasjad'ko» za 1990–1999 gg [Retrospective analysis of occupational morbidity among workers of Zasyadko coal mine, 1990–1999]. In Mezhdunarodnaja nauchno-prakticheskaja konferencija [International Scientific and Practical Conference], Donetsk, 180–181.
Maljutina, N.N., Eremeev, R.B. (2003). Problemy sohranenija zdorov'ja rabotajushhego naselenija [Problems of preserving the health of the working population]. Bjulleten' nauchnogo soveta “Mediko-jekologicheskie problemy rabotajushhih” [Bulletin of the Scientific Council "Medical and Environmental Problems of Workers"], (1), 18–19.
Matsumoto, Y., Griffin, M.J. (2002). Non-linear characteristics in the dynamic responses of seated subjects exposed to vertical whole-body vibration. J. Biomech. Eng. 124(5), 527-532. https://doi.org/10.1115/1.1499959
Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan. (2005). Sanitary and epidemiological requirements for working conditions with vibration sources No. 310. Astana.
Moellering, D.R., Smith-Johnston, K., Kelley, C., Sammy, M.J., Benedict, J., Brock, G., Hanaoka, B.Y. (2023). Association between skeletal muscle mitochondrial dysfunction and insulin resistance in patients with rheumatoid arthritis: a case–control study. Arthritis Research & Therapy, 25(1), 85. https://doi.org/10.1186/s13075-023-03065-z
Muhin, V.V., Solov’ev, A.I. (2001). Professional'nyj risk vibracionnoj patologii u gornorabochih ugol'nyh shaht [Professional risk of vibration pathology in coal miners]. Materialy 10-j Vserossijskoj konferencii po fiziologii truda [Proc. 10th All-Russian Conference on Labor Physiology], Moscow, 100–103.
Nurzhasarova, M.A. (2007). Ohrana truda [Occupational safety]: Uchebnoe posobie [Textbook]. Astana.
Oleshhenko, A.M., Surzhikov, V.D., Bol’shakov, V.V. (2002). Gigiena truda i zdorov’ja rabochih ugol’nyh razrezov juga Kuzbassa [Occupational hygiene and workers' health in coal mines of southern Kuzbass]. Medicina truda i promyshlennaja jekologija [Occupational Medicine and Industrial Ecology], (10), 40–43.
Samanta, A., Lufkin, T., Kraus, P. (2023). Intervertebral disc degeneration - current therapeutic options and challenges. Frontiers in Public Health 11, 1156749. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1156749
Shastin, A.S., Gazimova, V.G., Gagarina, M.S., Malyh, O.L., Gusel'nikov, S.R. (2019). Vozmozhnosti analiza zabolevaemosti s vremennoj utratoj trudosposobnosti sub’ektov predprinimatel'skoj dejatel'nosti [Opportunities for analyzing temporary disability among entrepreneurs]. Profilakticheskaja medicina [Preventive Medicine], 22(4–2), 2012–2016. https://doi.org/10.17116/profmed20192204212
Shastin, A.S., Malyh, O.L., Gazimova, V.G., Cepilova, T.M., Ustjugova, T.S. (2021). Zabolevaemost' trudosposobnogo naselenija Rossijskoj Federacii v 2015–2019 godah [Morbidity among the working population of the Russian Federation in 2015–2019]. Gigiena i sanitarija [Hygiene and Sanitation], 100(12), 1487–1494. https://doi.org/10.47470/0016-9900-2021-100-12-1487-1494
Sharipova, D. (2015). State retrenchment and informal institutions in Kazakhstan: people's perceptions of informal reciprocity in the healthcare sector. Central Asian Survey 34(3), 310-329. https://doi.org/10.1080/02634937.2015.1044199
Skröder, H., Pettersson, H., Albin, M., Gustavsson, P., Rylander, L., Norlén, F., Selander, J. (2020). Occupational exposure to whole-body vibrations and pregnancy complications: a nationwide cohort study in Sweden. Occupational and environmental medicine 77(10), 691-698. https://doi.org/10.1136/oemed-2020-106519
Trumel’, V.V. (2002). Zdorov'e rabotajushhego naselenija Rossijskoj Federacii [Health of the working population of the Russian Federation]. Medicina truda i promyshlennaja jekologija [Occupational Medicine and Industrial Ecology] (12), 4–8.
Walker‐Bone, K., Palmer, K.T. (2002). Musculoskeletal disorders in farmers and farm workers. Occupational medicine, 52(8), 441-450. https://doi.org/10.1093/occmed/52.8.441
Walsh, L., Ulanowski, A., Kaiser, J.C., Woda, C., Raskob, W. (2019). Risk bases can complement dose bases for implementing and optimising a radiological protection strategy in urgent and transition emergency phases. Radiation and environmental biophysics 58(4), 539-552. https://doi.org/10.1007/s00411-019-00809-x
Zenkov, V.A. (2002). Aktual'nye problemy gigieny truda i okruzhajushhej sredy v shahterskih gorodah [Current problems of occupational hygiene and the environment in mining cities]. Medicina truda i promyshlennaja jekologija [Occupational Medicine and Industrial Ecology], (10), 3–5.
Zimmerman, M., Nilsson, P., Rydberg, M., Dahlin, L. (2024). Risk of hand and forearm conditions due to vibrating hand-held tools exposure: a retrospective cohort study from Sweden. BMJ open 14(6), e080777. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2023-080777
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 G. Nurzhan, G. Sadykanova, S. Kumarbekuly, K. Alipina, Zh. Igissinova (Author)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
