Assessment of the ecological state of salinized lands on the territory of Kazakhstan

Abstract

Қазақстанда тұзды топырақтардың көбеюі қазіргі кездегі басты мәселелердің бірі болып табылады және ғалымдар кең таралған тұзды топырақтар сияқты жердің деградациясына үлкен қызығушылық таныта бастады. Қазақстанның топырақ жамылғысына адамзаттың шамадан тыс белсенділігі мен табиғи ресурстарды дұрыс пайдаланбауынан туындаған заманауи экологиялық мәселелер әсер еткені сөзсіз. Республиканың барлық табиғи аймақтарында экологиялық жағдайдың тұрақсыздығына байланысты топырақ жамылғысының жағдайы нашарлады. Республика жалпы аумағы 272 миллион гектарды алып жатыр. Ауыл шаруашылығына 222 миллион гектар жер пайдаланылса, оның 27 миллион гектары егістік алқаптар. Республиканың ауыл шаруашылық алқаптарында қолайсыз экологиялық жағдайлар туындады.

Қазақстанның оңтүстік өңірлерінде климат өте құрғақшылықпен ерекшеленеді. Сондықтан мұндай аумақта жарамсыз топырақ жамылғысы басым болады. Қазақстан Республикасының жер қорын табиғи және ауыл шаруашылық аймақтарға бөлу схемасына сәйкес, Солтүстік Арал аймағының құрылымдық және аккумуляторлық жазығындағы шөлдер аймағы Сырдария және Арал аудандарынан тұрады. Қазақстан аумағында топырақтың тұздануының картасы жасалды. Мәліметтерге сәйкес, қызылорда облысы аумағындағы тұзды топырақтар қазіргі уақытта облыстың бүкіл жер көлемінің (20,3 млн га) 85% - ын (22,6 млн га) дерлік тұзды жерлерді құрайды. Бұл зерттеу үшін Қазақстанның сортаң топырағы бойынша картографиялық материалдар пайдаланылды. Қазақстанның орталық және оңтүстік аймақтары сортаң топырақтарды негіз ететіндігі анықталды.